ABDESTİN HÜKÜMLERİ
ABDESTİN FARZLARI: Abdestin rükunları dörttür. Bunlar abdestin hem de farzlarıdır.
1- Yüzü yıkamak; Yüzün uzunlamasının sınırı: Yüz sathının (alın) başlangıcından çene altına kadardır.
Yüzün genişlemesinin sınırı: İki kulak yumuşaklarının arasıdır.
2- Dirseklerle beraber elleri yıkamak.
3- Ayakları topuklarla beraber yıkamak.
Topuk, ayak matsalında iki yandan çıkan belirgin kemiktir.
4- Başın dörtte birini meshetmek.
ABDESTİN SEBEBİ ve HÜKMÜ
ABDESTİN SEBEBİ: (Namaz, tavaf, Kur’âna dokunmak gibi) abdestsiz helâl olmayan şeyleri kişinin kendisine mubah yapmayı kastetmesidir. Bu (abdestsiz yapılamayan şeylerin abdest aldıktan sonra kişiye helâl olması), ahdestin dünyevi hükmüdür (neticesidir). Uhrevi hükmü (neticesi) ise, ahirette sevaba nail olmaktır.
ABDESTİN VACİB OLMASININ ŞARTLARI
Abdestin Vacib Olmasının Şartları: Kendileri bulunduğunda kişiye abdest almanın vacib olduğu şartlardır.
1- Akıl. Dehye abdest almak vâcib değildir.
2-Buluğ Çocuğa vacib değildir.
3- İslâm. Kâfir, ibadetler ve diğer Şeriatın emir ve yasakları ile muhâtab değildir. kâidesine binâen, müslüman olmak abdestİn kişiye vacib olmasının şartlarındandır. Bu itibarla kâtire abdest almak vacib olmaz.
4- Abdeste yeterli suyu kullanmaya kadir olma.
5- Abdestsizliğin bulunması. Abdesti olan kişinin abdest üzerine abdest alması vâcib değildir.
6- Hayız ve Nifas hâlinin bulunmaması.
7- Vaktin darlığı. Mesela: Öğle ve ikindi namazı arasında bulunan zaman dilimlerinin başlarında abdest almak zorunluluğu geniş ve müsâdeli olarak kişiye
yönelmektedir Ancak bu zaman dilimlerinin, abdestli olarak sadece iftitah tekbiri getirebilecek derecede sona yaklaşmasıyla abdest almak vacib olur. İşte, vaktın daralmasının abdestin vacib olmasının şartlarından sayılmasının manası budur.
ABDESTİN SIHHATİNİN ŞARTLARI (Abdestin, ancak onlarla geçerli olduğu şeyler): Abdestin sahih olmasının şartları üçtür:
1-Temizleyici suyun derinin tamamına yayılması. Abdestte yıkanması gereken bütün uzuvların iğne ucu kadar kuru yer kalmayacak şekilde yıkanması.
2-Abdeste zıt olan hayız, nifas, abdesti hozan şeylerin kesilmiş olması.
3-Mum ve iç yağı gibi suyun bedene ulaşmasını önleyen şeyin giderilmesi.
(Kadınların tırnaklarına ve gözlerine sürdükleri oje’de suyun cesede ulaşmasını. önleyen şeylerdendir. Yani böyle bu durumda alınan abdest ve gusül geçersizdir.)
ABDESTİN HÜKÜMLERİNİ TAMAMLAYAN ŞEYLER
Verilen en doğru fetvaya göre (altındaki deriyi göstermeyen) sık sakalın dış kısmını yıkamak vacib (yani farz)dır.
(Altındaki deriyi gösteren) seyrek sakalın derisine suyu ulaştırmak vâcib (yani farz)dır.
Yüz dairesinden sarkmış olan kıllara suyu ulaştırmak (veya meshetmek) vâcib olmaz. (Adet üzere) kapatıldığında dudaklardan içerde kalan kısımlara suyu ulaştırmak vacib olmaz. Zirá dudaklar yumulduğunda dudakların iç kısımı ağızdan, dış kısmı ise yüzden sayılır. (Arizi bir sebeble aralarına su girmeyecek şekilde) parmaklar birbirine yapışsa veya tırnak uzayıp (kıvrılması sebebiyle) parmak ucu derisini kapatsa veya yıkanması gerekli olan yerde hamur gibi suyun ulaşmasını engelleyen birşey olsa (bu hallerde) onları giderip (arasını ve) altını yıkamak vâcib olur.
(Bedenin ürettiği) kir, pire ve benzeri böceklerin pisliği, altlarına suyun ulaşmasına engel değildir.
(Abdest alırken parmaktaki) dar yüzüğü hareket ettirmek (oynatmak) vacibdir.
Dar yüzüğün altına suyun ulaştığı biliniyorsa onu hareket ettirmek müstehab, bilinmiyorsa hareket ettirmek farz olur.
Kişiye ayağındaki yarıkları yıkamak zarar veriyorsa, onlara merhem sürüp üzerine suyu uğratarak (ayağını yıkaması) caiz olur. Abdest ve gusül, bir hususta eşit olduklarından bu durum gusülde de câiz olur.
(Abdesti veya gusletmiş olan bu kişi) tıraş olduktan sonra tıraş edilen yerleri yıkamayı, (baş gibi meshedilmesi gereken yerlerden ise meshetmeyi iade etmez. Aynı şekilde kesilen tırnak ve (kırpılan) bıyığın yerini yıkamak da iade edilmez, (iadesi mustehabdır).
ABDESTİN SÜNNETLERİ
Abdestte 18 şey sünnet kılınmıştır :
1- (Önce) ellerini bileklere kadar yıkamak.
2-Besmele ile başlamak.
3-Abdestin başında misvak kullanmak. Misvak bulunmaması durumunda diş temizliğinde misvağın yerine parmakları kullanmakta yeterlidir.
4- Bir avuç suylada olsa üç kere mazmaza etmek.
Mazmaza: Suyun ağıza konması, çalkalanması ve akıtılman ya da bü tün ağzın su ile doldurulması demektır.
5-Ayrı ayrı avuçlarla üç kere istinşak etmek.
İstinşak: Suyu burnun yumuşak yerine ulaştırmaktır.
Mazmaza ve istinşak müekked (kuvvetli) sünnet olup, mazmazayı istinşaktan önce yapmak, her biri üçer kere yapmak, her defasında suyu yenilemek ayrıca sünnettir.
6- Oruçlu olmayanın mazmaza ve istinşakta mubalağa etmesi.
Mazmazada mubâlağa Kişinin suyu boğazın en ucuna, diş ve damak kenarlarına kadar ulaştırmasıdır.
İstinşakta mubâlağa: Suyu burnun katı yerine kadar çekmektir.
7- Sık olan sakalı altından bir avuç su ile hilâllemek.
8- (El ve ayak) parmaklarını hilâllemek.
9-Yıkamayı üç kere yapmak.
Abdestte yıkanan uzuvları üçer kere yıkamak. Bu yıkamaların birincisi farz, ikincisi ve üçüncüsü sünnettir.
10- Başın tamamını bir kere mesh ile kaplamak. Başın dörtte birini bir kere meshetmek farzdır.
11- Kulakları – başa meshedilen su ile de olsa – meshetmek.
12-(Abdestte yıkanması gereken uzuvları yıkarken) ovalamak
13- Abdest âzalarını ara vermeksizin birbiri ardınca (yani bir kaza kurumadan diğerini) yıkamak.
14- Niyet etmek. Niyetin mahalli kalbdir, yâni, kalbin abdestsizliğin kaldırılmasını kastetmesidir.
15- Abdesti Allahü Teala’nın Kur’ân’da beyan ettiği (önce yüzlü sonra kolları yıkamak, daha sonra başı meshetmek ve sonunda ayakları yıkamak şeklindeki) sıra üzere (abdest) almak.
16-(Çift olan âzalar yıkamaya) sağ uzuvdan başlamak.
17- Elleri ve ayakları parmak uçlarından yıkamaya başlamak.
18- Boynu meshetmek. Boğazı meshetmek sünnet değildir.
Son dört tanesinin (bāzılarımca) műstehab olduğu söylenmiştir.
ABDESTİN EDEBLERİ
On dört şey abdestin edeblerindendir:
1-(Yıkantıdan sakınmak için) yüksek bir yere oturup abdest almak.
2- Kıbleye yönelmek.
3- Başkasından yardım istememek.
4-(Zarüret olmadıkça) dünya kelâmı konuşmamak.
5- Kalbin niyetiyle lisânın telaffuzunu birlikte yapmak.
6- Resûlullah (Sallallahü Aleyhi ve Sellem) ve Ashâbından (Radıyalla-
hü anhüm) nakledilen duâları okumak.
7- Her uzvun yıkanması veyâ meshinde “Besmele ” ile başlamak.
8- (Daha iyi temizlemek maksadıyla) ıslatılmış serçe parmaklarımın kulak deliklerine sokulması.
9- Geniş olan yüzüğü hareket ettirmek. Dar yüzüğü hareket ettirmenin gerekli olduğu geçmişti.
10- Mazmaza ve istinşākı sağ elle yapmak.
11-Sümkürmeyi sol elle yapmak.
12- Özürlü olmayanın vakit girmeden abdest alması.
13- Abdest bitiminde (ayakta ve kıbleye yönelerek) iki şehadet lafizlarını okumak
14- Ayakta abdestten geri kalan sudan içip : “Allah’ım, beni tevbe edenlerden ve temizlenmişlerden kil” demek.
